De oorsprong
De Traditionele Chinese Geneeswijze heeft een erg lange geschiedenis. Op primitieve wijze was er al sprake van medische gebruiken in vroegere tijden. De Chinese voorvaderen probeerden te overleven in hun leefomgeving. Bij het zoeken naar voedsel ontdekten zij dat bepaalde planten eetbaar waren en op een zekere manier verlichting brachten bij bepaalde klachten. Op deze wijze ontstond de eerste ervaring met medische werking van planten..
Zo ook ontdekten mensen in het Stenen en Bronzen tijdperk dat bepaalde stenen of bronzen instrumenten gebruikt konden worden in de behandeling van ziekte. Bijvoorbeeld de ‘Bian-stenen’, een type steen met een scherpe vorm, die gezien kunnen worden als de voorlopers van de acupunctuurnaalden.
Met het gebruik van vuur ontstond de mogelijkheid om met vuur niet alleen eten te koken en zich te beschermen tegen de kou, maar ook ontdekte men dat vuur een gunstige werking had bij de behandeling van een aantal klachten. Dit is de oorsprong van de moxa-therapie.
Uit deze tijd dateert ook de toepassing van kruiden voor uitwendig gebruik, aangezien men bij letsel en verwondingen bladeren of delen van planten op de wond legde.
Tweeduizend jaar geleden al ontstond de tekst over geneeskunde in de “Yellow Emperor’s Inner Classic”. Hierin werden vroegere medische ervaringen samengevat. Gebaseerd op de filosofie van die tijd gaf dit werk inzicht in fysiologie (werking van het lichaam), pathologie (ziekteleer), diagnose en preventie. Bovendien vermeldde dit boek de anatomie (bouw van het lichaam) zoals de lengte en mogelijkheden van het menselijk skelet, het bestaan van bloed en bloedvaten, het concept van de bloedcirculatie en de afmetingen van de interne organen.
Gedurende de laatste decennia is deze duizenden jaren oude traditionele Chinese Geneeswijze uitgebreid bestudeerd en is volgens experts in en buiten China effectief en veilig gebleken. Bovendien heeft het als voordeel dat het de bijwerkingen van chemische medicijnen uit de moderne reguliere geneeskunde vermindert of kan voorkomen.
Yin en Yang
Alles is onder te verdelen in Yin en Yang, op elk niveau.
Bijvoorbeeld: Een stuk steen is Yin (materie) en de beeldhouwer is Yang (beweging/ creëren). De beeldhouwer stopt Yange energie (actie) in het stuk steen (Yin) door er een beeld van te maken. In de beeldhouwer zelf is ook weer de Yin en Yang verdeling terug te vinden; het lichaam is Yin ten opzichte van wat de beeldhouwer doet, dat is Yang.
Iets is altijd Yin ten opzichte van Yang, dus je hebt beide nodig om in balans te zijn. Geen zwart zonder wit, geen eenheid zonder dualiteit, geen warm zonder koud enz. We hebben beide nodig om in harmonie te kunnen zijn.
Alles is altijd in beweging en loopt over van Yin naar Yang en andersom. Deze beweging is nodig om in balans te blijven of weer te komen, te groeien en mee te kunnen gaan in de verandering. Zo verzamelen we onze levenswijsheden en tools en kunnen we telkens de volgende stap doen op onze levensweg.
Meridianen (energiebanen), waar Qi (levensenergie) doorheen stroomt, zijn ook onderverdeeld in Yinne en Yange type meridianen door middel van de kenmerken die bij elke meridiaan horen. (Zie hiervoor ook bij “De vijf elementen”).
De vijf elementen
De Vijf Elementen zijn elementen van de natuur: aarde, metaal, water, hout en vuur.
Elk element heeft eigenschappen die typisch bij een element passen, zowel lichamelijke als mentaal/emotionele kenmerken.
Aan elk element is ook één paar meridianen verbonden, een yinne meridiaan en een yange meridiaan. Het vuur element heeft nog 2 extra meridianen die bij dit element horen.
Een voorbeeld: Het houtelement. De galblaasmeridiaan(Yang) en de levermeridiaan (Yin) horen in het houtelement thuis. Een lichamelijk kenmerk wat bij het houtelement hoort zijn bijvoorbeeld de gewrichten. Als er klachten zijn met gewrichten, speelt het houtelement een rol in de bepaling van de uiteindelijke behandeling. Een emotie die bij het houtelement hoort is woede, boosheid, frustratie. Als er een gevoeligheid hier op ligt en je bent bijvoorbeeld snel geïrriteerd of boos, speelt het houtelement ook een rol.
Zo heeft elk element eigen kenmerken en uit de optelsom van de verschillende kenmerken verkregen via vragen stellen, observatie, polsdiagnose, tongdiagnose, e.d. wordt een behandelplan gevormd en de punten er bij gezocht waarmee de behandeling gestart kan worden.
De elementen zijn met elkaar verbonden en voeden elkaar via verschillende wegen om de balans zo optimaal mogelijk te houden. Ze kunnen elkaar ook “tegenwerken”, door elkaar als het ware “leeg” te trekken door voor langere tijd een grotere vraag naar energie/voeding voor één specifiek element.
Als er niet meer voldoende energie in een element is (vraag is groter dan het aanbod), wordt er een beroep gedaan op een ander element en zal in het andere element extra hard gewerkt moeten worden om in de behoefte te voorzien.
Hierdoor kunnen er klachten ontstaan, omdat er een disbalans ontstaat. Bijvoorbeeld: Stress en drukte voor een langere periode geeft een extra grote vraag aan energie in het houtelement.
Als het houtelement niet voldoende energie meer kan opbrengen om de stress en drukte te reguleren, wordt er aanspraak gemaakt op het aarde element en kunnen er klachten ontstaan die passen bij dit element, zoals piekeren, bezorgdheid, moeheid, vocht vast houden, enz. Er wordt dan teveel of te lang extra energie gevraagd van het aarde element.
Mocht er voor het hout element niet meer voldoende te halen zijn bij het aarde element, kan deze ook energie bij bijvoorbeeld het vuurelement gaan halen en kunnen er klachten zoals slaapproblemen of hartkloppingen ontstaan.
In het onderstaande schema kun je de (gezonde) stroomrichtingen en de verschillende elementen met bijbehorende meridianen zien.
De vijf elementen en hun stromingsrichting
Voorbeelden kenmerk per element
Element | Lichaamskenmerk | Emotie |
---|---|---|
Vuur | Bloed-vaten | Vreugde |
Aarde | Spieren | Zorgen |
Metaal | Huid | Verdriet |
Water | Botten/merg | Angst/Vertrouwen |
Hout | Gewrichten/Pezen | Boosheid/Frustratie |